Wadenoijen

Wadenoijen
De kerk van Wadenoijen
 
Aan de Lingedijk in Wadenoijen ligt, met links de pastorie, dit bijzondere en unieke 900 jaar oude kerkje.

Hoewel de eerste bouwfase uit het jaar ca. 1100 dateert, heeft er -vermoedelijk op dezelfde plaats- eerder een ander (houten) kerkje gestaan.
Dit blijkt uit een oorkonde uit 850 waarin beschreven staat dat de bisschop van Utrecht, waarschijnlijk op de vlucht voor de Noormannen, uitweek naar de kerk van Wadenoijen.
De kerk maakte toen deel uit van het erachter gelegen kloostergoed, de latere Heerlijkheid Wadenoijen.
Ooit moet de kerk ook een naam hebben gehad, maar deze is tot nu toe helaas niet achterhaald.

De oudste afbeelding van de kerk, ca. 1720
De oudste afbeelding van de kerk, ca. 1720

Wat maakt dit kerkje zo uniek?
  • haar ouderdom: de oudste kerk in de Tielerwaard
  • de ligging: niet midden in het dorp, maar gebouwd op het hoogst gelegen punt van Wadenoijen; op de dijk, langs de rivier De Linge
  • de twee zo duidelijk te onderscheiden middeleeuwse bouwstijlen: het Romaanse schip plus toren en het latere Gotische koor
  • de vroeg Romaanse versierselen die je bijna nergens anders meer in Nederland tegenkomt: de lisenen (bogen) die tot op maaiveldhoogte doorlopen en de gebogen tufstenen rand net onder de dakgoot
  • de toren, die niet zoals overal elders naast of in de kerk is gebouwd, maar hier half in de kerk staat
  • het ernaast en erachter gelegen kerkhof dat nog steeds in gebruik is en daardoor met recht een kerkhof genoemd kan worden

Korte bouwgeschiedenis
Rond het jaar 1100 werd met de bouw -in tufsteen- begonnen en ziet er na voltooiing ongeveer zo uit: een eenvoudige zaalkerk (het latere schip) met waarschijnlijk een kleine absis aan de oostzijde. De kerk heeft dan twee ingangen: eentje aan de noordzijde voor de vrouwen en de andere aan de zuidzijde voor de mannen. De laatstgenoemde ingang is in de loop der eeuwen dichtgemetseld, maar nog wel steeds zichtbaar.

Ca. 1200 werd de kerk ingekort (wie goed kijkt kan de onderbroken liseen naast de toren duidelijk zien). De vrijgekomen stenen gebruikte men vervolgens om een begin te maken met de bouw van de toren.




Ca. 1250 kreeg de toren zijn huidige hoogte, er werden echter geen tufstenen meer, maar bakstenen gebruikt. Beide steensoorten, en daarmee beide bouwperioden zijn nog steeds duidelijk zichtbaar.


 
In 1395 tenslotte kreeg de kerk,
met haar robuuste Romaanse toren en schip
een hoog Gotisch koor.
De kerk is dan voltooid en heeft daarmee
haar huidige vorm gekregen.



Het interieur
Ook hier zijn de twee zo verschillende Romaanse en Gotische bouwstijlen goed herkenbaar: het schip met de kleine raampjes oogt donker en zwaar; het koor daarentegen oogt licht en luchtig.

De opstelling van preekstoel, stoelen en banken zijn in de loop der eeuwen meerdere malen gewijzigd. De huidige opstelling dateert van na de laatste grote restauratie in 2002.

Het alliantiewapen van Barthold van Haeften en Margriet van Lynden, Heer en vrouwe van Wadenoijen van 1724-1772De Heren van Wadenoijen hebben altijd een grote stempel gedrukt op het interieur: de Heerenbank, de preekstoel, de kroonluchters en het gebedenbord dateren allemaal uit het eerste kwart van de 18e eeuw en zijn voornamelijk gefinancierd door de toenmalig Heer van Wadenoijen Johan de Cock van Delwijnen. Het kleurrijke alliantiewapen van zijn erfgenaam Barthold van Haeften en diens vrouw Margriet van Lynden zijn in een gebrandschilderd glasraam terug te vinden boven de preekstoel.
 
Het alliantiewapen van Barthold van Haeften en Margriet van Lynden, Heer en vrouwe van Wadenoijen van 1724-1772







In het koor vinden we twee grafstenen. Het grootste is het familiegraf (1555) van Heer Stees van Heemert en het kleine (1560) van het zusje van zijn vrouw: Cornelia Hinckert, non in Zennewijnen.








Het orgel
Het in 2004 aangeschafte orgel komt oorspronkelijk uit de gereformeerde kerk te Dokkum. De oudste delen dateren uit 1635, hergebruikt in 1808 door A. van Gruisen voor de bouw van een nieuw orgel en door A.H. de Graaf in 2004 voor de kerk van Wadenoijen gerestaureerd.

Ook is er de Stichting Vrienden van de Kerk van Wadenoijen. Wilt u hierover meer weten, kijk dan op www.vriendenkerkwadenoijen.nl/




 
terug